Luxat di mené hîcret  “terkkerdiş, eleqe birnayiş u yew çî pé con u zıwan (zon) u qelb  terkkerdiş.  Yaxut yew ca warverdiş u ceko bîn şiyiş u.”

                İstilah di dewleta kufur ra vejyayiş u şiyiş dewleta Îslam xasseten seméd zulm u ezîyeton şiyiş Péxembér (es) Mekke ra Medîna. Şar Mekke şî Medîne yin ra yenu vatiş Muhacîr, şar Medîna ku şar Mekke ri yardim kerd yin ra yenu vatiş Ensar.

                Hz. Péxember (es) Mekke di omi dinya u mîyon şar xwi di bi pîl u o qas durust bi şar yi nomé da yi: EMÎN.  Wext kot çoras serri Homa yi kerd Péxember (es). Seméd exlaq weşî înson dormalé yi di bî pîser, ruej ruej bî zaf. Pîl kafiron teqé, bisilmonon ri heqaret kerd, har bibî. Bisilmonon ri îşkence kerdî ku dîn xwi terk bikerén.

                Allah uTeala vercu Péxembér ra  va wa însonon nimtî ra dewet bikeru dîn, bad cu eşkera  teblîx bikeru. Şar Mekke ina dewet qebul nîkerd, helbukî yin Péxember (es) zaf weş şinasnen î.

Mekke di hîrî serr bisilmoné erzîyé yew mehla, nî çî wer u nî zî çîko bîn diya yin. İn boyqot dima Hz. Péxember (es) ap xwı u xonimé xwi vîn kerd. Hz. Péxember (es) îzin da sehabon xwı u va “şîyen Habeşîstan”. Sehabon Mekke di vinderton ser ezîyet nîqedîye u dewom kerd. O wext Hz. Péxember (es) va: cé hîcret şima wejnîya mi u oca binaté di kuyon sîyon u. (Medîne)

Wext ezîyet kafiron bî zîyed Hz. Péxember (es) xeber şirawenu Ebubekîr u vonu “hezir bi ma nizdî ra şinî Medîne”. Hz. Ebubekîr di dewé qé ina ruej guret bi u pawiti. Pé ina xeber in heywon hezir kerd u bawe Péxember vindert.

                İn wext di kafir zî ome bî pîser u teklîf Ebu cehîl qisekerdén: Ma her qebîle ra yew xuert vej u wa in hemi tîdir hucum bikerén Hz. Péxember (es) u wa o tewir bikişen ku eqrebé Péxember wa gun nîwazén. Homa ina xeber da Péxembér u Hz. ‘Elî cé xwi di da rakotiş u şi kîyé Ebubekîr. Hz. ‘Elî qet îtîraz nîkerd u emir Resulullah ard ca.

                Hz. Péxember wext kîye ra vejya nîşi hét Medîne, şi hét Yemen. Medîne cor Mekke da u Yemen cér Mekke da. Pé in herekét xwi kafiron da şaşkerdiş. Yin Péxember céko bîn di gerené. Hîrî ruéj Resulullah u Ebubekîr maxara di mendî. İn hîrî ruej di laj u keyne Ebubekîr Resulullah u Ebubekîr rî wer arden. Şoné Ebubekîr meşnon vér maxara ra berdén u in tewir hem şit dene yin u hem zî rezé lingon laj Ebubekîr Ebdullah u keyné yi Esma vînkerdén. Bad hîrî ruéj reybér Resulullah  Urayqit dewé yin hezir kerd u ard ku in reyber muşrîk bi.

                 Hetta kafirî vér maxara ome u o wext yardim Homé resa yin. Yew guvercîn omî vér maxara di ca viraşt  u yew pîrik vér maxara qefil na. Yin bawar nîkerd Resulullah şî u zeré ina maxara. Çira Hz Péxember (es) in tewir hereket kerdén? Homa néşken yi bîlasebeb bixelisnu u biperinu u beru Medîne.  Elbet eşkene.  La Péxember ma rî reyber bi. Çi lazim omené kerd ku wa bisilmoné inay weş fom bikerén o tewir hereket bikerén.

                Yenu ti vîr wexték ê kafiron qé ti depiştiş u giredayiş yaxut ti kiştiş u yaxut ti vetiş tuzax nene ru. Allah u Teala zî yinon rî tuzax nene ru. Homa en holî ibtalkerdox tuzaxon u.” (Enfal: 30)

Wext hz. Péxember (es) omi Medîna binaté bisilmonon di biratî viraşt: binaté muhacîron di u binaté muhacîron u ensaron di. Pé in hereket yewtî u paşté yewbînon depiştiş kerd zixm. Wa bisilmoné yewbînon ra biben xeberdar u herkes ğé dért biré xwi bibu dertkar.

                Hîcet remayiş nî u. Hîcret qé dîn Homé cuyayiş cayon u mekanon gerayiş u dîyayiş u.  Hîcret xalîbîyeté heq batil ser u pé Dînî İslom emel kerdiş u. Hîcret gerek bibu mal u conon ra feraxat kerdiş u.

Hîcret heyat zaf Péxemberon di estu u la dewlet heyat yin di çin u. Çimkî Medîne di cemeet Resulullah bibi. Pé in cemeet Resulullah bi wayerî dewlet. Eger hîcret çinîben belka zî bisilmoné nîmenden u dîn Homé reyné xeripyené. Hz Adem ra hetta Péxember ma in tewir wayer dewlet biyayiş hema hema nesîb nîbibi ehlé îmon rî.

“Ê merdim îmon onî u hîcret kenî u reyé Homé di cîhad kenî, yin eşkenî rehmé Homé bipawen.” (Beqere: 219; Tewbe: 20)

“Homa muhacîron u Ensaron ra ku muhacîron ra ver Medîna xwi rî kerd bi welat razî bî u. Ê zî Homé ra razî bibî. Ê cennet di daîmî monenî.” (Tewbe: 100)

Hîcret tarîx bisilmonon di en hedîsa pîl a ku xelîfé bisilmonon ina hedîse kerd sarre teqwîm xwi. Hîcret vindertiş ra kotiş hereket u. itya ra pé bisilmoné bî wayerî dewlet u quwwet.

 “Muhacîr o merdim ku xeton u gunon terk kenu” (îbnî mace)

 “Muhacîr o merdim ku Homa yi çita ra men kerdu eynon terk kenu.” ( Buxarî)

Hîcret;

Cimrîtî/çiqmezî ra comerdî; zulum ra hét nur;

Tarîtî ra hét rueşnayî; dalalet ra hét hîdayet;

Xeripnayiş ra hét viraştiş; zulum ra hét ‘edalet;

Nîheskerdî ra hét heskerdiş; néyarî ra hét şefqat;

Esîrî ra hét azadî; kuelatî ra hét serbestî;

Batil ra hét heqq; şeyton ra hét Homé;

Pîsî ra  hét rindî; teessub ra hét sukunetî

u zirar ra hét kar şiyiş u.

                Serré şima u ma hemin xérin u mubarek bu. Allah u Teala ma rî zî dewleta îmon u edalet nesîb bikeru.